آب یکی از سه عنصر اصلی حیات جامعه بشری از زمان های قدیم محسوب شده است، اما با افزایش جمعیت و کم شدن منابع آب به عنوان کیمیاترین منبع حیاتی موجودات در جهان مطرح شده است. آب شیرین دارای یک منبع جهانی نمی-باشد بلکه یک منبع منطقه ای محسوب می شود و به اشکال مختلف یافت می شود. یکی از مهم ترین منابع آب، باران است. فرآیند استحصال آب باران پدیده جدید و نوینی نیست چرا که ما فرهنگ سنتی و غنی و پر باری را در این زمینه از تجربیات پیشینیان خود به یادگار داریم. از آنجایی که آب باران می تواند منبع مهم آب شیرین باشد و بسیاری از مشکلات کم آبی را در ایران حل کند و هزینه تامین آب را کاهش دهد در این تحقیق به بررسی روش های استحصال آب باران از پشت بام و تصفیه آن با استفاده از دستگاه رسوبگیر پرداخته شده است.

چند سالی است که موضوع کمبود آب به یکی از مهمترین بحران های آتی جهان مبدل شده است. نگاه دولت یازدهم نیز به این امر، برجسته تر از قبل شده تا عوارض دهشتناک آتی در ایران به حداقل برسد. با توجه به گستردگی موضوع و اهمیت آن، پژوهش اخیر به بررسی جایگاه ریزش های جوی در ترجمه ی آقای کریم زمانی از قرآن کریم با عنوان «ترجمه روشنگر» پرداخته است. این ترجمه در یک مجلد 1299 صفحه ای، مشتمل بر توضیحاتی درباره هر آیه، اعم از شأن نزول، واقعه تاریخی آیات، اقوال مفسران و مقایسه آنها با بیست تفسیر معتبر، بیان معانی و ریشه کلمات و در مواقع لزوم مباحث صرفی و نحوی واژگان قرآنی آیات است. همچنین برای درک بهتر ترجمه برخی آیات از اشارات شاعران نیز استفاده شده است. این کتاب بابی نو در قرائت روزانه قرآن برای خواننده باز می کند. ما بر آن شدیم تا با جمع بندی ترجمه آیاتی که به ریزش های جوی اشاره دارد، قدمی هر چند کوچک برای تحقق آینده ای روشن تر برداریم. در این رهگذر آنچه یافتیم، تاکید فراوان قرآن کریم بر اهمیت بی مانند ریزش های جوی در بهبود کیفی و کمی محیط زیست است.

غییر در استفاده از اراضی و مدیریت آن می تواند فرسایش خاک و رسوبدهی را تحت تاثیر قرار دهد. در این تحقیق، اثر تغییر در استفاده از اراضی در تولید رسوب آبخیز نوژیان در خرم آباد مورد بررسی قرار گرفت. بررسی ها مشخص نمود که تغییر استفاده از اراضی عامل مهمی در رسوبدهی و فرسایش خاک می باشد. به منظور بررسی ارتباط بین تغییر استفاده از زمین و رسوبدهی اقدام به تهیه نقشه های استفاده از اراضی در دوره های زمانی 1335، 1376 و 1382 شد. همچنین، مدل تجربی هیدروفیزیکی به عنوان یک مدل انتخابی مناسب جهت برآورد رسوبدهی، پس از واسنجی مورد استفاده قرار گرفت. به منظور تعیین سهم کاربری های موجود در میزان رسوبدهی از تجزیه و تحلیل روش های آماری استفاده شد و نتایج مشخص کرد که میزان رسوبدهی در دوره زمانی 1376-1335 افزایش داشته و عمده ترین علت آن تبدیل جنگل ها و مراتع منطقه به اراضی زراعی بوده است. همچنین، طی دوره زمانی 1382-1376 میزان رسوبدهی، علی رغم کاهش سطح جنگل ها و مراتع، کاهش داشته که این کاهش ناشی از کم شدن سطح اراضی زراعی و افزایش سطح اراضی با رخساره برون زدگی های سنگی در نتیجه فرسایش بوده است. با این توضیح که اراضی دارای برون زدگی های سنگی چنانچه تحت تاثیر فرسایش طبیعی (ژئولوژیک) قرار گیرند، در بلندمدت در مقایسه با اراضی دارای پوشش خاک ایجاد رسوب می نمایند.

موضوع کم آبی در اکثر مناطق خشک و نیمه خشک از دیرباز معضل بزرگی به شمار می آمده است. از سالهای دور ساکنین این مناطق به صورت تجربی روش هایی را برای مقابله با کم آبی و ایجاد شرایطی برای ذخیره و نگهداشت آب استفاده می کردند. این روش ها در طی زمان ثابت کردند که در مقیاس کوچک و منطقه ای علاوه بر سادگی ساختار و کم هزینه بودن، کارایی چشم گیری دارند امروزه با پیشرفت روش های نوین استحصال آب، این روش ها مورد توجه قرار گرفته و محققان سعی می کنند با اصلاح و به روز سازی دانش بومی به راهکارهای کارآمد تری در این زمینه دست یابند. مطالعه ای که در ادامه معرفی می شود، بررسی اثر سازه ی پیشنهادی بانکت جذبی بر روند رطوبتی یک منطقه ی کوچک در دو شیب 4.2% و 22% نسبت به مناطق شاهد می باشد . بررسی نه ماهه ی رطوبت خاک، اختلاف رطوبتی معنی داری را بین مناطق شاهد و چاله های نفوذ بانکت نشان داد. اختلاف در فصل پاییز در شیب 4.2%، بطور متوسط 27% می باشد که در شیب 22% به 31% افزایش می یابد. در فصل زمستان، اختلاف در هردو شیب با شاهد 15% و در فصل بهار خاک رطوبت خود را با متوسط اختلاف 12% از دست می دهد.

اهمیت پوشش گیاهی در حوزه های آبخیز در امر حفاظت خاک بر کسی پوشیده نیست. یکی از اقدامات اصلی در برنامه های آبخیزداری و حفاظت خاک افزایش پوشش گیاهی در سطح حوزه ها است. پوشش گیاهی باعث کاهش انرژی قطرات باران بر سطح خاک شده درنتیجه میزان فرسایش پاشمانی را کاهش می دهد. علاوه بر این سبب افزایش میزان نفوذپذیری آب در خاک در اثر افزایش نفوذپذیری، کاهش سرعت رواناب، افزایش ماده آلی خاک می شود. در این تحقیق تاثیر پوشش گیاهی در حفاظت خاک از طریق بررسی تاثیر آن بر ضریب رواناب صورت گرفته است. برای این منظور ضریب رواناب در سطح پلات و حوزه مقایسه گردیده است. در سطح پلات که تنها عملیات بیولوژیکی در آن انجام شده است، ضریب رواناب در حوزه نمونه نسبت به حوزه شاهد از 20 تا 55 درصد کاهش داشته است. در سطح حوزه نیز در حوزه نمونه نسبت به شاهد ضریب رواناب در یک واقعه که رواناب قابل وجود داشته، حدود 38 درصد کاهش داشته است.

در این تحقیق، برخی از اثرات اقتصادی- اجتماعی پروژه پخش سیلاب کاشمر از دید روستائیان ساکن در منطقه طرح مورد بررسی قرار گرفته است. منطقه مورد پژوهش در محدوده طرح پخش سیلاب برآبخوان بهاریه در شهرستان کاشمر در استان خراسان رضوی می باشد که در فاصله 15 کیلومتری شهر کاشمر واقع شده است. جامعه نمونه این تحقیق شامل سرپرستان 80 خانوار روستایی می باشند که از میان ساکنین دو روستای واقع در حاشیه این طرح (بهاریه و جوردوی) بصورت تصادفی انتخاب شدند. در این تحقیق داده های پژوهش در قالب پرسشنامه ساختار یافته ای تهیه شد و پاسخ سوالات مورد تحلیل قرار گرفت. بمنظور سنجش روایی پرسشنامه از نظرات کارشناسان اجتماعی و مهندسین منابع آب استفاده شده. برای سنجش پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده گردید که مقدار آن 92 درصد بدست آمد. برای تحلیل داد های آماری این پژوهش از روشهای آماری توصیفی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که ارزیابی ساکنین روستاهای همجوار از اجرای اثر طرح آبخوانداری در منطقه در کنترل سیل در مجموع مثبت است. نتایج این تحقیق نشان داد که از نظر 80 درصد پاسخگویان اجرای طرح پخش سیلاب بر آبخوان در منطقه در زمینه کنترل و جلوگیری از خسارات سیل به منازل مسکونی، اراضی کشاورزی و باغات و راههای ارتباطی روستا مفید بوده است.

نابودی و تخریب خاک بر اثر بارش و روان آب، یکی از جدی ترین مشکلات زیست محیطی عصر حاضر است که درصد شیب زمین، اصلی ترین فاکتور تاثیرگذار بر میزان رواناب و هدررفت خاک شناخته شده است. مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر شیب بر ضریب رواناب با استفاده از شبیه ساز باران آزمایشگاهی، با استفاده از خاک های اراضی لسی دیم کاری شده استان گلستان، در شبیه ساز باران پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری انجام شده است. آزمایش ها با طول شیب 6 متر با شدت بارندگی 64 میلی متر بر ساعت و شیب های 6، 12 و 25 درصد انجام شدند که در آزمایش ها طول شیب و شدت باران ثابت اما درصد شیب متغیر انتخاب شد. مدت زمان بارش در هر آزمایش 30 دقیقه در نظر گرفته شد. دبی رواناب و حجم زه آب در هر آزمایش، از مقادیر نمونه هایی که از ابتدا تا پایان آزمایش در مقاطع زمانی مختلف از انتهای فلوم گرفته می شد، محاسبه گردید. در انتها داده های ضریب رواناب، متوسط دبی، زمان شروع رواناب و حجم زه آب بدست آمده، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش شیب از 6 به 12 درصد زمان شروع رواناب به میزان 16 ثانیه افزایش یافته در حالی که با افزایش شیب از 12 به 25 درصد، زمان شروع رواناب به میزان 18 ثانیه کاهش یافته است. با فزایش شیب، از 6 به 12 درصد، ضریب رواناب به میزان بسیار کمی افزایش یافته است. همچنین با افزایش شیب از 12 به 25 درصد، ضریب رواناب به میزان 1.12 برابر بیش تر شده است. در مجموع می توان بیان کرد که برآورد دقیق میزان رواناب و ضریب آن در استفاده بهینه و مدیریت نزولات جوی در طراحی سطوح آبگیر باران برای ذخیره باران حائز اهمیت است.